Gardło oprócz jamy nosowej, jamy ustnej i części krtani, jest jedną ze struktur górnych dróg oddechowych. Przed zakażeniem chronione jest przez szereg mechanizmów obronnych, takich jak jego budowa anatomiczna, bogata i zróżnicowana flora jamy nosowo-gardłowej, mechanizmy nieswoiste (m.in. aktywność nabłonka rzęskowego, śluz, kaszel, kichanie) oraz układ immunologiczny. Oprócz tego, wdychane powietrze przechodząc przez górne drogi oddechowe zostaje ogrzane, nawilżone i oczyszczone.
Co to jest zapalenie gardła?
Ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych jest jedną z najczęstszych przyczyn wizyt u lekarza rodzinnego. Większość ostrych zakażeń dróg oddechowych (około 80%) to infekcje wirusowe powodowane najczęściej przez rynowirusy. Tylko ok. 20% z nich to infekcje bakteryjne, których powodem najczęściej są Gram-dodatnie paciorkowce grupy A (Streptococcus pyogenes).
Do zapalenia gardła dochodzi w sytuacji, gdy patogen przedostanie się do układu oddechowego. Występują wtedy najpierw objawy zakażenia jamy nosowo-gardłowej, a następnie gardła. Dochodzi wtedy do zwiększonej przepuszczalności naczyń, obrzęku błony śluzowej i wzrostu wydzielania surowiczo-śluzowego.
Do zakażeń górnych dróg oddechowych zaliczane są przede wszystkim:
- Ostry nieżyt nosa (tzw. ?przeziębienie?)
- Ostre zapalenie gardła i/lub zapalenie migdałków podniebiennych
- Ostre i przewlekłe zapalenie ucha środkowego
- Ostre zapalenie nagłośni
- Ostre i przewlekłe zapalenie zatok przynosowych
- Ostre zapalenie krtani
- Ostre zapalenie krtani, tchawicy i oskrzeli (krup)
Rozpoznanie zapalenia gardła stawiane jest na podstawie objawów klinicznych, takich jak ból gardła, suchość, pieczenie, gorączka, trudności w przełykaniu, powiększone migdałki podniebienne i bolesny obrzęk węzłów chłonnych podżuchwowych, czasem katar, kaszel, wymioty, biegunka, bóle mięśniowe. Różnicowanie czy zapalenie gardła ma charakter infekcji wirusowej czy bakteryjnej jest trudne, ponieważ zmiany zapalne na błonie śluzowej gardła występują tak samo często w obu postaciach zakażenia. Przyjmuje się, że objawy takie jak: kaszel, katar, temperatura poniżej 38°C świadczą o wirusowym podłożu choroby.
Jak leczymy zapalenie gardła?
Objawy zakażenia wirusowego zwykle zaczynają ustępować samoistnie po ok. 3-4 dniach. W przypadku infekcji wirusowych zaleca się leczenie objawowe przy pomocy leków przeciwbólowych (paracetamol), przeciwzapalnych (ibuprofen) i dezynfekujących. Zaleca się płukanie gardła wodą z solą, inhalacje izotonicznym roztworem soli, przyjmowanie preparatów do ssania o miejscowym działaniu przeciwzapalnym takich jak tabletki do ssania lub lubiane przez dzieci lizaki. Rekomendowany jest też odpoczynek, picie dużej ilości płynów, szczególnie w przypadku towarzyszącej zapaleniu wysokiej gorączce. Pomocne są produkty pochodzenia roślinnego, takie jak prawoślaz, tymianek, szałwia, lukrecja, eukaliptus. Prawoślaz oraz tymianek przynoszą ulgę w przypadku drapania w gardle i wykazują kojący wpływ na gardło, szałwia i eukaliptus mają właściwości dezynfekcyjne a prawoślaz dodatkowo pobudza wydzielanie śluzu. Wyciągi z tych ziół możemy znaleźć w dostępnych na rynku lizakach Witamuski gardło zawierających w jednym opakowaniu 3 lizaki i zalecanych dla dzieci od 4 roku życia. Antybiotykoterapia powinna być zarezerwowana wyłącznie dla pacjentów z potwierdzonym bakteryjnym zakażeniem gardła.
Jak zapobiegać zapaleniom gardła?
Nie ma skutecznych sposobów zapobiegania zapaleniom gardła.
Ponieważ, jak napisałem powyżej, przyczyną zapalenia gardła jest najczęściej infekcja wirusowa lub rzadziej bakteryjna, w sezonie zachorowań należy unikać dużych skupisk ludzkich będących głównymi ośrodkami rozprzestrzeniania się drobnoustrojów. Należy też pamiętać, że czynnikami sprzyjającymi wystąpieniu tej dolegliwości mogą być: suche powietrze, dym, chemikalia i inne czynniki, dym papierosowy, zanieczyszczenie powietrza, środki czystości i inne chemikalia.
Tak więc ograniczenie ekspozycji na te czynniki, na przykład poprzez częste wietrzenie pomieszczeń w których przebywamy, może mieć korzystny wpływ na stan naszego zdrowia.
Oczywiście nie zapominajmy też o, dostosowanej do wieku i stanu zdrowia aktywności fizycznej na świeżym powietrzu, która skutecznie wzmacnia naszą ogólną odporność.
AUTOR: Dr n. farm. Andrzej Tarasiuk