Czosnek (Allium L.) to rodzaj roślin z rodziny amarylkowatych (Amaryllidaceae, obejmujacy około 700 gatunków uprawianych lub występujących w stanie dzikim na całej półkuli północnej, przede wszystkim w strefie umiarkowanej. Istotne znacznie jako rośliny jadalne mają: czosnek pospolity, cebula zwyczajna, por i szczypiorek, liczne gatunki uprawiane są jako ozdobne.
Czosnek pochodzi z północno-wschodniej Azji i towarzyszy człowiekowi co najmniej pięć tysięcy lat. Pisali o nim Konfucjusz oraz chiński poeta, lekarz i przyrodnik Tao Hong-Jing. Główki czosnku znajdują się na malowidłach wewnątrz piramidy Cheopsa, w pałacu Knossos na Krecie oraz w ruinach Pompei i Herkulanum.
Chemizm
Czosnek zawiera liczne lotne i nielotne związki siarkowe, nadające mu charakterystyczny, ostry zapach.
Działanie:
Po podaniu doustnym związki zawarte w czosnku działają bakteriobójczo, pobudzają trawienie i obniżają ciśnienie krwi. W przewodzie pokarmowym niszczą różne szczepy bakterii chorobotwórczych, zarówno wrażliwe jak i oporne na antybiotyki. Działają też na niektóre grzyby chorobotwórcze, na przykład Candida albicans. Związki siarkowe czosnku wchłaniają się w przewodzie pokarmowym, docierając do wątroby zwiększają wydzielanie żółci oraz jej przepływ przez drogi żółciowe. Obniżają one również znacząco ciśnienie tętnicze, tak więc osoby z hipotensją spożywające dużo czosnku muszą brać pod uwagę ten efekt. Substancje aktywne przenoszone z krwioobiegiem do różnych narządów (zwłaszcza nerek i płuc) działają przeciwbakteryjnie. Częściowo wydalane są z moczem, działają wówczas odkażająco na drogi moczowe.
Czosnek obniża tez poziom cholesterolu we krwi, ma więc działanie przeciwmiażdżycowe.
Część z tych związków, a także niektóre ich metabolity, przenikają do płuc i jest wydychana, działając bakteriobójczo w oskrzelach, gardle i jamie ustnej, nadając przy tych oddechowi silny, charakterystyczny zapach.
Zastosowanie w lecznictwie
Czosnek jest powszechnie stosowany, szczególnie w domowym lecznictwie, jako środek pomagający w rozmaitych dolegliwościach. Szczególnie często używany jest w przypadkach przeziębień. Wiele osób sporządza nalewkę na ząbkach czosnku która może działać jako środek wspomagający w leczeniu łagodnych zaburzeń trawiennych, w nieżytach żołądka i jelit, stanach infekcyjnych dróg moczowych a także miażdżycy i nadciśnieniu. Nie można jednak zapominać, że jest to środek wspomagający który nie może nigdy zastąpić leków przepisanych przez lekarza!
Czosnek jako przyprawa
Czosnek jest przyprawą (lub jak kto woli warzywem) powszechnie stosowanym w naszej kuchni. Jest niezastąpionym dodatkiem do pieczonych mięs, gulaszu, drobiu czy też rozmaitych wędlin.
Wiele osób lubi również świeży, wiejski chleb ze smalcem (lub masłem), sola pieprzem i drobno pokrojonym czosnkiem. Trzeba jednak pamiętać, że taki przysmak można spożywać w rodzinnym gronie tylko zgodnie z zasadą ?wszyscy albo nikt?, ponieważ zapach wydzielany przez jego konsumentów może być nie do zniesienia przez osoby postronne. Niekiedy można się o tym przekonać w środkach komunikacji publicznej. Tak więc przed planowanymi imprezami publicznymi warto jednak zachować umiar.
AUTOR: Dr. n. farm. Andrzej Tarasiuk