Czarna porzeczka (Ribes nigrum L.) to gatunek krzewu z rodziny agrestowatych (Grossulariaceae).
Pochodzi prawdopodobnie z obszarów Europy i Azji. Uprawiana była już w 1400 roku, początkowo w Holandii i Danii, a później także we Francji oraz w Anglii. Obecnie w stanie dzikim (lub zdziczałym, w miejscach dawnych, opuszczonych sadów) występuje powszechnie na całym polskim niżu i podgórzu. Chętnie jest też uprawiana w przydomowych ogródkach a w wielu regionach tworzone są jej przemysłowe plantacje.
Owoce czarnej porzeczki wszyscy znamy. Są małe, kuliste, czarne z nieregularnymi gruczołkami. Mają słodkawy, charakterystyczny smak i dość silny, specyficzny, nie przez wszystkich lubiany zapach.
Chemizm
Owoce czarnej porzeczki zawierają duże ilości witaminy C. W 100 g tych owoców znajduje się około 180 mg tej witaminy, co stanowi ponad 250% dziennego zapotrzebowania człowieka. O witaminie C wspominałem już przy różnych okazjach kilka razy. Warto jednak przypomnieć, że jest ona niezbędna w szeregu procesów biochemicznych przebiegających w naszym organizmie, ponadto jest to silny antyoksydant neutralizujący wolne rodniki i pomagający spowolnić starzenie się organizmu.
Owoce zawierają także inne, cenne, składniki takie jak witamina PP, arginina, kwasy glutaminowy i asparaginowy oraz pektyny.
Nie wszyscy natomiast wiedzą, że liście czarnej porzeczki są cennym surowcem farmaceutycznym zawierającym olejki eteryczne, garbniki, flawonoidy (np. rutyna) kwasy organiczne i sole mineralne w tym żelazo, magnez, wapń i potas.
Zastosowanie
Owoce czarnej porzeczki są chętnie spożywane w postaci świeżej oraz jako rozmaite przetwory takie jak soki, galaretki, dżemy a także są podstawą likierów z których najbardziej znany jest Cassis. Cassis z kolei jest składnikiem znakomitego koktajlu Kir Royal czyli szampana z jego dodatkiem.
Spożywanie owoców czarnej porzeczki, czy to w stanie świeżym czy też w przetworach, ma korzystny wpływ na nasze zdrowie. Oczywiście najważniejsze jest działanie witaminy C.
Ponadto, flawonoidy wspomagają usuwanie z naszego organizmu groźnych toksyn i innych substancji podnoszących ryzyko zachorowań na nowotwory, ponadto wpływają na opóźnianie procesów starzenia a także wspomagają i chronią wątrobę.
Liście czarnej porzeczki
Olejki eteryczne zawarte w liściach czarnej porzeczki pobudzają nieznacznie kłębuszki nerkowe do wzmożonej filtracji i utrudniają resorpcję zwrotną w kanalikach przez co zwiększają wydalanie moczu a wraz z nim szkodliwych produktów przemiany materii, Ponadto, usunięcie z organizmu nadmiaru wody pomaga zmniejszyć obrzęki i ma pozytywny wpływ na poprawę akcji serca. Obecność garbników sprawia, że napary z liści porzeczki mają działanie ściągające i lekko przeciwzapalne.
Ostatnio modna jest też nalewka alkoholowo-glicerynowa na pączkach zebranych z młodych pędów czarnej porzeczki. Podobno ma on wszechstronne działanie, w tym:
- przeciwalergiczne,
- mocno przeciwzapalne,
- wzmacniające na górne drogi oddechowe,
- wspomagające w przypadku niedoczynności kory nadnerczy.
Zastosowanie w kosmetyce
Wyciągi z liści i owoców czarnej porzeczki są ważnym składnikiem wielu obecnych na rynku produktów, w tym głównie kremów. Mają one działanie nawilżające oraz łagodzą podrażnienia wywoływane promieniami słonecznymi lub trądzikiem.
Jak więc widać, czarna porzeczka jest nie tylko składnikiem pysznych deserów lecz również cennym surowcem o korzystnym, wielokierunkowym działaniu na stan naszego zdrowia.
AUTRO: Dr n. farm. Andrzej Tarasiuk