Streszczenie
Odporność to stan organizmu, w którym jest on niepodatny na różne niekorzystne dla niego czynniki, jak np. niedobór pokarmu i toksyny. Dzielimy ją na odporność swoistą i nieswoistą, w zależności od specyficzności jej działania. Może zostać osłabiona przez różnorodne czynniki, m.in. przez niedobór snu i palenie papierosów. Wśród przykładowych elementów wzmacniających odporność, wymienia się odpowiednią dietę i dostosowaną do możliwości organizmu aktywność fizyczną. Korzystnie na jej wspomaganie wpływają również preparaty zawierające ekstrakt z jeżówki purpurowej, a także witaminę C naturalnego pochodzenia.
Powszechnie znanym i stosowanym środkiem wzmacniającym odporność organizmu jest ekstrakt z jeżówki purpurowej (Echinacea purpurea). Monografia jeżówki purpurowej, opublikowana przez EMA jako wskazanie do podawania ekstraktu z jeżówki pospolitej wymienia jej zastosowanie w prewencji i leczeniu. Polecanymi preparatami zawierającymi ekstrakt z jeżówki purpurowej, pochodzącą z naturalnych źródeł witaminę C oraz cynk są na przykład Echimunn C, zawierający witaminę C z ekstraktu z owoców dzikiej róży (Rosa canina) oraz ekstrakt z ziela jeżówki purpurowej (Echinacea purpurea), zawierający 4% polifenoli, a także cynk.
Podobnym preparatem jest Echimunn tabletki,w którego skład wchodzi ekstrakt z ziela jeżówki purpurowej (Echinacea purpurea), zawierający 4% polifenoli, co odpowiada 1000 mg wysuszonego ziela.
Co to jest odporność?
Odporność ? stan niepodatności organizmu na działanie niekorzystnych czynników zewnętrznych, takich jak brak wody, brak pokarmu, obecność toksyn, pasożytów, mikroorganizmów chorobotwórczych. W biologii przez odporność rozumie się utrzymywanie stanu równowagi organizmów wielokomórkowych pomiędzy sprawnymi mechanizmami biologicznej obrony przed zakażeniem i stanami chorobowymi a utrzymywaniem stanu tolerancji, która zapobiega alergii i chorobom autoimmunologicznym. Szczególnym przypadkiem odporności jest odporność immunologiczna [1].
Jak działa system odpornościowy człowieka?
Człowiek jest chroniony przed infekcjami, a także niekorzystnymi wpływami szkodliwych substancji ze środowiska, przez dwa systemy ochronne:
1) Odporność nieswoista
Jest systemem barier, które zapobiegają wnikaniu do organizmu czynników szkodliwych. Odporność nieswoista opiera się na barierach fizycznych, chemicznych i komórkowych.
- Bariery fizyczne tworzące ochronę mechaniczną stanowią podstawową przeszkodę, jaką na swej drodze napotykają patogeny usiłujące wniknąć do naszego organizmu. Przed wnikaniem pochodzących ze środowiska czynników organizm chroniony jest przez skórę oraz błony śluzowe dróg oddechowych i moczowych oraz przewodu pokarmowego. Organizm pozbywa się również patogenów poprzez odruchy obronne, takie jak kichanie, kaszel lub wymioty.
- Bariery chemiczne to wydzieliny, takie jak pot i łój, obecny w żołądku kwas solny oraz zawarte w łzach i ślinie substancje niszczące bakterie i wirusy.
- Bariera komórkowa to komórki obronne – leukocyty i makrofagi. Uaktywniają się one wtedy, gdy patogenom uda się pokonać bariery fizyczne oraz chemiczne i wniknąć do tkanek organizmu.
2) Odporność swoista
- Gdy czynniki chorobotwórcze przedostaną się do tkanek organizmu i zaczynają się w nim rozprzestrzeniać, wtedy do akcji wkracza, odpowiedzialny za wytworzenie odporności swoistej, układ odpornościowy. Rozpoznaje on, a następnie unieszkodliwia konkretne drobnoustroje. Następuje wzmożenie aktywności leukocytów, makrofagów oraz limfocytów T i B (białych ciałek krwi).
- Wirusy i bakterie mają na swojej powierzchni antygeny, czyli specyficzne dla nich rodzaje białek. Obecne we krwi limfocyty B wytwarzają odpowiednie, przeciwciała dopasowujące się do kształtu specyficznego antygenu. Mechanizm ten nazywamy modelem indukowanego dopasowania. Od chwili kontaktu z obcym antygenem, liczba przeciwciał w krwioobiegu szybko wzrasta. Przeciwciała otaczają zidentyfikowany patogen. Jest to sygnałem dla makrofagów, komórek układu odpornościowego zdolnych do pożerania obcych ciał, do zniszczenia tak wskazanych obiektów. Specyficzność przeciwciał oznacza, że określony ich rodzaj zdolny jest do zniszczenia tylko do antygenu do którego są dopasowane. Po zwalczeniu ciał obcych, w krwioobiegu nadal pozostaje pewna liczba limfocytów ? komórek pamięci, które w razie kolejnej infekcji są w stanie szybko namnożyć się, wyprodukować specyficzne przeciwciała i rozpocząć walkę z rozpoznanymi, znanymi już sobie patogenami, nie dopuszczając do rozwoju kolejnej infekcji. Limfocyty T niszczą również uszkodzone komórki własnego organizmu, np. wadliwie zbudowane lub zainfekowane wirusami.
Co osłabia naszą odporność?
Jest wiele czynników, które mogą osłabić naszą odporność. Do najważniejszych z nich możemy zaliczyć:
- Palenie papierosów ? w dymie tytoniowym znajduje się ponad 4000 toksycznych substancji, często również o działaniu rakotwórczym.
- Nadużywanie alkoholu, który przenikając szybko do krwi oraz układu limfatycznego zabija w nich komórki odpornościowe,
- Niewłaściwe odżywianie – dieta zawierająca na przykład niewystarczającą ilość witamin i mikroelementów przy jednoczesnej zbyt wysokiej zawartości tłuszczów i kalorii,
- Nieregularny tryb życia ? wpływa ujemnie na naszą kondycję fizyczną, co oznacza również osłabienie działania naszego układu immunologicznego,
- Deficyt snu ? stan przemęczenia osłabia organizm, a przez to zmniejsza naszą odporność,
- Napięcie emocjonalne ? system immunologiczny ściśle współdziała z ośrodkowym układem nerwowym, a zaburzenia jego działania negatywnie wpływają na układ immunologiczny.
Jak możemy poprawić odporność?
Podstawowe czynniki zwiększające naszą odporność to:
- Aktywność fizyczna ? powinniśmy ćwiczyć przez 30 ? 60 minut, co najmniej 3 razy w tygodniu. Szczególnie polecane są spacerowanie, bieganie, pływanie, jazda na rowerze, gry ruchowe na świeżym powietrzu. Należy jednak pamiętać, aby intensywność ćwiczeń była dostosowana do wieku i ogólnej wydolności fizycznej. Należy zwiększać ją stopniowo.
- Regularny tryb życia, unikanie stresów, wystarczająca ilość snu.
- Hartowanie ? częste przebywanie na świeżym powietrzu, unikanie przegrzewania (ale nie oznacza to doprowadzania do przechłodzenia i przemoknięcia!). Hartowanie ciała najlepiej rozpoczynać w sezonie letnim.
- Właściwa dieta zawierająca odpowiednią dla wieku i płci ilość substancji odżywczych, takich jak białka, węglowodany i tłuszcze; powinna ona także pokrywać dzienne zapotrzebowanie na mikroelementy, na przykład cynk, jak również podstawowe witaminy (m.in. witamina C, witaminy z grupy B oraz zawarte w tłuszczach witaminy A, D3 oraz E). Lekarze szczególnie podkreślają rolę kwasu askorbinowego (witamina C), który zmniejsza przepuszczalność naczyń krwionośnych włosowatych i wzmacnia ich ściany, przez co zwiększa się odporność błon śluzowych na zakażenia. Szczególnie cenna jest witamina C pochodząca z naturalnych źródeł, na przykład owocu dzikiej róży.
Powszechnie znanym i stosowanym środkiem wzmacniającym odporność organizmu jest ekstrakt z jeżówki purpurowej (Echinacea purpurea).
Monografia jeżówki purpurowej, opublikowana przez Europejską Agencję ds. Leków [2], jako wskazanie do podawania ekstraktu z jeżówki pospolitej wymienia jej zastosowanie w prewencji i leczeniu przeziębień. Terapia nie powinna jednak trwać dłużej niż 10 dni.
Polecanymi preparatami zawierającymi ekstrakt z jeżówki purpurowej i pochodzącą z naturalnych źródeł witaminę C oraz cynk, są na przykład Echimunn C z witaminą C pochodzącą z ekstraktu z owoców dzikiej róży (Rosa canina z ekstraktem z ziela jeżówki purpurowej (Echinacea purpurea), zawierającym 4% polifenoli oraz cynkiem.
Podobnym preparatem jest Echimunn tabletki, w skład którego wchodzi ekstrakt z ziela jeżówki purpurowej (Echinacea purpurea), zawierający 4% polifenoli, odpowiadający 1000 mg wysuszonego ziela.
AUTOR: Dr n. farm. Andrzej Tarasiuk
BIBLIOGRAFIA
- Wikipedia (https://pl.wikipedia.org/wiki/Odporno%C5%9B%C4%87).
- 24 November 2015 EMA/HMPC/48704/2014 Corr 1 Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC) European Union herbal monograph on Echinacea purpurea (L.) Moench, herba recens [https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-monograph/final-european-union-herbal-monograph-echinacea-purpurea-l-moench-herba-recens_en.pdf]