Osteoporoza to powszechnie występujące schorzenie, znacząco zwiększające śmiertelność, obniżające jakość życia oraz powodujące wzrost ryzyka kolejnych złamań po pierwszym przebytym złamaniu. Z tych powodów jest to istotny problem społeczny oraz duże obciążenie dla systemu opieki zdrowotnej.
Osteoporoza, dawniej zwana zrzeszotnieniem kości, to choroba charakteryzująca się postępującym ubytkiem masy kostnej, osłabieniem struktury przestrzennej kości, a w konsekwencji zwiększoną ich łamliwością i podatnością na złamania. Występuje najczęściej u kobiet po menopauzie, jednak mężczyźni również są zagrożeni złamaniami osteoporotycznymi. W Polsce ponad 2 miliony osób po 50. roku życia, czyli co 3. kobieta i co 5. mężczyzna choruje na osteoporozę, w większości powikłaną złamaniami.
Rozróżniamy 3 typy osteoporozy:
- Typ 1 – osteoporoza postmenopauzalna – dotyczy kobiet po menopauzie.
- Typ 2 – osteoporoza starcza – dotyczy osób starszych, częściej kobiet niż mężczyzn,
- Typ 3 – osteoporoza wtórna – może być spowodowana innymi przyczynami takimi jak współistniejące choroby czy zażywane leki
Objawy
Początek choroby najczęściej przebiega bezobjawowo lub pacjent kojarzy te objawy z innymi schorzeniami lub z wiekiem. Najczęstszymi objawami są bóle stawów i/lub kręgosłupa. Na późniejszym etapie choroby mogą wystąpić złamania niskoenergetyczne, czyli niewspółmierne do sił, które je spowodowały. Należy pamiętać, że rozpoczęcie terapii na wczesnym etapie choroby jest najskuteczniejsze i pozwala uniknąć późniejszych powikłań. Pacjenci, u których podejrzewa się osteoporozę, wymagają wykonania dokładnych badań diagnostycznych. Istnieje szereg metod umożliwiających wczesne wykrycie choroby jak na przykład densytometria czyli badanie gęstości mineralnej kości (najczęściej główki kości udowej) a także badania biochemiczne krwi obwodowej.
Czynniki ryzyka rozwoju osteoporozy
Podstawowymi czynnikami sprzyjającymi rozwojowi osteoporozy są:
- Mała gęstość mineralna kości
- Zaawansowany wiek
- Osobnicze wywiady złamań niskoenergetycznych
- Złamania w wywiadzie rodzinnym (np. szyjki kości udowej) u krewnego pierwszego stopnia
- Mała masa ciała <58 kg
- Palenie tytoniu
- Stosowanie kortykosteroidów
Terapia
Niestety, w Polsce osteoporoza stanowi narastający problem epidemiologiczny a związane z nią złamania są powodem przewlekłej niepełnosprawności, powikłań, obniżenia jakości życia, znacznego wzrostu ryzyka zgonów. Pomimo tego, aż 80?90% chorych cierpiących na osteoporozę, w tym osteoporozę ze złamaniami, nie jest leczonych .
Podstawa terapii, szczególnie na wczesnych etapach choroby, jest uzupełnianie niedoborów wapnia. W terapii stosuje się wapń oraz witaminę D w dawkach dostosowanych do stanu pacjenta.
Ponadto, w terapii osteoporozy w Polsce są stosowane bisfosfoniany. Są to leki zapobiegające utracie masy kostnej.
Innymi lekami stosowanymi w terapii osteoporozy są denosumab, romozumab oraz teryparatyd.
Autor: Dr n. farm. Andrzej Tarasiuk