Rola wapnia w organizmie
Wapń jest jednym z bardzo istotnych dla funkcjonowania ludzkiego ciała pierwiastków. Choć przeważnie jest kojarzony jako główny budulec kości, pełni on zdecydowanie więcej ról w naszym organizmie. Funkcje te [1] przedstawiono skrótowo na poniższej grafice.
Hipokalcemia
Jak więc nietrudno się domyślić, zaburzenie gospodarki wapniowej w organizmie człowieka może w konsekwencji nieść za sobą szereg poważnych zaburzeń zdrowotnych. Choć niedobór wapnia zwykle kojarzy się z osteoporozą, nie jest to jedyne schorzenie, jakie może być spowodowane zbyt małą ilością tego pierwiastka w organizmie.
Hipokalcemia jest stanem, w którym stężenie wapnia całkowitego w organizmie spada poniżej 2,25 mmol/l i/lub stężenie wapnia zjonizowanego obniża się do poziomu poniżej 0,95 mmol/l [2].
Wśród powodów zbyt niskiego poziomu wapnia w organizmie wymienia się:
- zaburzenia pracy przytarczyc (zniszczenie gruczołu, jego niedoczynność – wywoływana np. zbyt niskim poziomem magnezu),
- choroby autoimmunologiczne,
- niedostateczne wchłanianie wapnia (np. przez niekorzystny stosunek wapnia do fosforu – ten drugi pierwiastek, obecny np. w mięsie, rybach, żółtych serach, tworzy z wapniem źle wchłanialny związek wapnia),
- zaburzenia w gospodarce witaminy D (wywołane np. nieprawidłową dietą, zbyt krótką ekspozycją na słońce; skutek uboczny stosowania leków przeciwpadaczkowych),
- przewlekłą niewydolność nerek. [2]
Tężyczka
Tężyczka jest typowym objawem klinicznym ostrej hipokalcemii. Pojawia się ona, gdy poziom wapnia w przestrzeni międzykomórkowej konsekwentnie spada do poziomu poniżej ok. 1,5 mmol/l Powoduje to wystąpienie bolesnych i mimowolnych skurczów mięśni po obu stronach ciała, a w ciężkich przypadkach nawet zaburzeń rytmu serca. Skurcze te bardzo często wiążą się z konkretnymi grupami mięśniowymi. Pacjent oprócz skurczów mięśni może odczuwać m.in. drętwienie wokół ust oraz mrowienie w dystalnych częściach rąk i nóg. Tężyczka stanowić może bezpośrednie zagrożenie dla życia pacjenta, jeśli dojdzie do skurczu krtani i wtórnego zatrzymania oddechu. Uogólnione drgawki w czasie, gdy pacjent jest przytomny, mogą być formą skurczów mięśni i należy je odróżniać od napadów padaczkowych. [3]
Typowe objawy czynnościowe tężyczki hipokalcemicznej to:
Leczenie tężyczki prowadzi się na różne sposoby w zależności od jej przyczyny. W przypadku nagłego ataku, należy przerwać go dożylnym podaniem chlorku lub glukonianu wapnia (należy pamiętać, że podanie stężonego roztworu chlorku wapnia poza żyłę może spowodować martwicę tkanek!).
W innych przypadkach, w zależności od potrzeby, stosuje się suplementację wapnia, witaminy D, magnezu, leki wiążące fosforany, tiazydowe leki moczopędne czy płyny dializujące wzbogacone w wapń. [2]
Jak suplementować wapń?
Choć w naszej codziennej diecie istnieje szeroka gama źródeł tego makroelementu, spożycie wapnia przez statystycznego Polaka oceniono na 0,4 g, podczas gdy dobowe zapotrzebowanie wynosi 1-1,5 g. Najważniejszym sposobem zapobiegania jego niedoborom jest właściwie zbilansowana dieta, zapewniająca wystarczającą podaż wapnia do organizmu. Badania wykazały, że zastosowanie u nastolatków diety bogatej w wapń, którego głównym źródłem był nabiał, korzystnie wpłynęło na jego poziom w organizmie. [2]
Jeśli widzimy taką potrzebę, możemy wspomagać się odpowiednimi suplementami diety. Najczęściej stosowaną w nich substancją jest węglan wapnia (CaCO3). Można stosować również cytrynian wapnia, ale trudnością jest tu konieczność przyjęcia kilku tabletek dziennie. Jeżeli podawana ilość wapnia przekracza 0,5 g dziennie, należy ją podzielić na dwie dawki. Zwiększenie przyswajalności wapnia możemy osiągnąć przez przyjmowanie go wraz z witaminą D i podczas posiłków, chyba że ich składniki zawierają dużo błonnika i szczawianów. Dla osób, które zmagają się również z niedoborem żelaza, zaleca się przyjmowanie wapnia podczas śniadania, ponieważ jest to posiłek o najmniejszej zawartości żelaza, a CaCO3 powoduje spadek wchłaniania żelaza aż o 50%. Duże dawki suplementowanego wapnia (powyżej 1,5 g na dobę) mogą wywoływać zaparcia, dlatego też powinno się tego unikać. [4]
Suplementy diety z serii CalciNeff
Jeśli chcesz rozpocząć suplementację wapnia, polecamy produkty dostępne w naszej ofercie: CalciNeff, Calcineff D3 K2, CalciNeff Minerals i CalciNeff Minerals Plus. Zapraszamy na stronę internetową www.calcineff.pl ? tam dowiesz się więcej o każdym z nich. Zachęcamy do skorzystania z preparatów marki LABOR!
AUTOR: mgr inż. Katarzyna Trębicka
Przypisy
[1] Kołłątaj W., Szewczyk L.: ?Gospodarka wapniowa ? rola wapnia w ludzkim organizmie ludzkim?,
Endokrynologia pediatryczna. Pediatric Endocrinology. Vol. 5/2006 Nr 1(14)
[2] Jakubas-Kwiatkowska W., Błachowicz A., Franek E.: ?Hipokalcemia w praktyce klinicznej ? przyczyny, objawy i leczenie?, Choroby Serca i Naczyń 2005, tom 2, nr 4, 232?237
[3] Kluj P., Dąbrowski M., Dąbrowska A., Piotrowski A., Gaszyński T.: ?Postępowanie przedszpitalne
i wczesnoszpitalne w stanach nagłych chorób gruczołów wydzielania wewnętrznego. Część IV. Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej?, Anestezjologia i Ratownictwo 2012; 6: 434-441
[4] Gowin E., Ignaszak-Szczepaniak M., Horst-Sikorska W.: ?Niedożywione grubasy?, FARMACJA WSPÓŁCZESNA 2010; 3: 68-72